سامانه نیما که مخفف عبارت «نظام یکپارچه معاملات ارزی» است با هدف ایجاد بستری امن برای خرید و فروش ارز به‌وجود آمده است. می‌توان گفت هدف اصلی از تاسیس این سامانه، ایجاد تعادلی میان عرضه و تقاضا در دو بخش صادرات و واردات کشور بود. در واقع سامانه نیما، ابزاری برای تامین ارز لازم برای صادرات و واردات کشور است و از این طریق تاجران به طیف گسترده‌ای از صرافی‌های بانکی و تضامنی دسترسی خواهند داشت.
هدف اصلی سامانه نیما:
ایجاد بستری امن و شفاف برای خرید و فروش ارز است. این سامانه به تجار و بازرگانان کمک می‌کند تا ارز مورد نیاز خود را برای واردات و صادرات تأمین کنند. در این سامانه، صادرکنندگان ارز حاصل از صادرات خود را عرضه می‌کنند و واردکنندگان نیز می‌توانند ارز مورد نیاز خود را خریداری کنند
سامانه نیما برای اولین بار در اردیبهشت سال 1397 فعالیت خود را در راستای تسهیل تامین ارز، ایجاد فضای امن برای خریداران و فروشندگان، امکان ایجاد یک فضای رقابت میان صرافان و به‌طور کلی برای به‌وجود آوردن بازار ارز و ارتباط شفاف آن با سایر بازارها آغاز کرد. در این سامانه 3 نقش برای گروه‌های مختلف تعیین می‌شود:
- واردکنندگان کالا و خدمات به‌عنوان متقاضیان ارز
- صادرکنندگان کالا و خدمات به‌عنوان عرضه‌کننده ارز
- واسطه‌گران (بانک‌ها و صرافی‌ها) به‌عنوان هدایت کننده منابع میان دو گروه فوق
برای استفاده از این سامانه، لازم است بازرگانان به سامانه جامع تجارت مراجعه کرده و درخواست خود را ثبت کنند. در این سامانه اطلاعات، ثبت شده و پس از بررسی به هرکدام از درخواست‌ها پاسخ داده می‌شود.
مزایای سامانه نیما:
شفافیت در معاملات ارزی: تمامی معاملات به صورت شفاف و قابل پیگیری انجام می‌شود و با عث کاهش خطا و فساد می شود .
جلوگیری از قاچاق ارز: با نظارت دقیق بر معاملات، از قاچاق ارز و خروج سرمایه‌های کشور جلوگیری می‌شود.
تخصیص عادلانه ارز: ارز بر اساس اولویت‌های تعیین شده به متقاضیان تخصیص می‌یابد.
ثبات نرخ ارز: با نهادینه کردن عملیات بازارگردانی، به ثبات نرخ ارز کمک می‌کند.
مشخص شدن نرخ ارز واقعی کشور براساس مکانیسم عرضه و تقاضا به جهت یکسان‌سازی نرخ ارز شود.
مشخص کردن هویت فعالان مجاز و واقعی بازار ارزی کشور.
ایجاد بستری مطمئن برای انجام فرایند تسویه معاملات ارزی
تفاوت سامانه نیما با سامانه سنا
هر کشور با توجه به سیاست‌های اقتصادی مختص به خود، تصمیم می‌گیرد ارز خود را تک نرخی یا چند نرخی در نظر بگیرد. کشور ما در دسته کشورهایی قرار می‌گیرد که چندین نرخ ارز شامل نرخ نیما، نرخ ارز سنا، آزاد و رسمی در آن رایج است. نرخ ارز سنا، میانگین قیمت معامله ارز در صرافی‌های سطح کشور است و کیفیت نظارت بانک مرکزی بر مبادلات ارزی داخلی را بهبود بخشیده و سبب افزایش شفافیت بازار شده است. مهم‌ترین تفاوت ارز نیما با ارز سنا، دخالت کمتر صرافی‌ها در ارز نیمایی نسبت به ارز سنایی است
نحوه کار سامانه نیما:
عرضه ارز توسط صادرکنندگان: صادرکنندگان موظف هستند ارز حاصل از صادرات خود را در سامانه نیما عرضه کنند. این ارزها توسط بانک‌ها و صرافی‌های مجاز خریداری می‌شود و به واردکنندگان تخصیص می‌یابد.
نظارت و کنترل: بانک مرکزی و سایر نهادهای نظارتی بر تمامی معاملات انجام شده در سامانه نیما نظارت دارند تا از صحت و شفافیت آن‌ها اطمینان حاصل کنند
