ترخیص کالا از گمرک شامل اظهار کالا به گمرک برای خروج آن از گمرک بصورت قانونی برای وارد کننده یا صادر کننده است.مراحل ترخیص کالا از گمرک باید به وسیله صاحب کالا یا نماینده قانونی او به عنوان ترخیص کار انجام و پیگیری شود. البته این افراد باید واجد شرایط باشند؛ دارا بودن کارت بازرگانی از جمله مهم‌ترین این شرایط است.
فرآیند ترخیص کالا شامل مراحل مختلف ارائه و ثبت اسناد و مدارک، پرداخت حق ورودی و دیگر وجوه گمرکی، دریافت مجوزهای مربوطه و غیره است که در ادامه به تفضیل به آنها می‌پردازیم.
ترخیص کالا به چه معناست؟
به کلیه مراحل و فرایندی که به منظور آزادسازی کالاها از گمرک انجام می پذیرد, ترخیص کالا گفته می شود.
بر این اساس صاحب کالا یا نماینده قانونی او پس از تهیه و آماده سازی اسنادی که ارائه آن به گمرک الزامی است, مشخصات کالاهایی که به منظور واردات یا صادرات به انبار تحت نظارت گمرک ارسال نموده است را به گمرک مربوطه اظهار می نماید. این اظهار عموما بصورت الکترونیکی و یا فیزیکی انجام می گردد.
حال صاحب کالا یا نماینده قانونی وی موظف است، در اظهار خود هزینه‌هایی نظیر “سود بازرگانی و حقوق گمرکی و مالیات بر ارزش افزوده و سایر هزینه های متعلقه” را محاسبه نماید.
مراحل ترخیص کالا از گمرک
فرآیند ترخیص کالای گمرکی در چندین مرحله اجرا و عملی می شود که عبارتست از:
- رسیدن کالا به اماکن گمرکی و دریافت قبض انبار گمرکی
- تهیه و آماده سازی اسناد
- اظهار از طریق سامانه EPL
- دریافت کوتاژ اظهارنامه و تعیین مسیر اظهارنامه ( پرینت اظهارنامه)
- کنترل و ارزیابی کالا
- دریافت مجوزهای مورد نیاز مانند استاندارد، آزمایشگاه و…
- کارشناسی (بررسی تعرفه و ارزش اظهارنامه)
- مرحله صندوق و پرداخت حقوق و عوارض گمرکی
- مرحله بارگیری و تحویل کالا از انبار گمرک
- مرحله خروج کالا
مرحله اول: رسیدن کالا به اماکن گمرکی و دریافت قبض انبار گمرکی
در اولین مرحله از مراحل خروج کالا از گمرک می بایست کالا به اماکن گمرکی تحت نظارت گمرک وارد و قبض انبار گمرکی دریافت گردد.
در قبض انبار گمرکی اطلاعاتی نظیر وزن محموله, تعداد بسته ها, تاریخ ورود کالا و …. درج می گردد.
مرحله دوم: تهیه و آماده سازی اسناد
در این مرحله می بایست کلیه اسناد و مدارکی که برای یک اظهار گمرکی ضروریست را تهیه کنید و در صورت نیاز قبل از اظهار به گمرک مربوطه, اسناد به بانک عامل جهت بررسی و تایید ارسال شود. در زیر لیستی از اسناد و مدارک کلی جهت ترخیص وارداتی و صادراتی آورده شده است.
اسناد مورد نیاز جهت واردات قطعی
- بارنامه (BILL OF LOADING )
- ترخیصیه (DELIVERY ORDER)
- قبض انبار (WAREHOUSERECIEPT)
- فاکتور یا سیاهه خرید (INVOICE)
- لیست عدلبندی یا پکینگ لیست (PACKING LIST)
- پیش فاکتور یا پروفورما اینویس (PROFORMA INVOICE)
- مجوز ثبت سفارش (ORDER OF REGISTRATION)
- گواهی مبدأ (CERTIFICATE OF ORIGIN)
- بیمه نامه (INSURANCE POLICY)
- گواهی بازرسی
- اعلامیه تأمین ارز یا نامه برات وصولی( در صورت نیاز)
- پروانه بهره برداری (حسب مورد برای شرکت های تولیدی)
- کاتالوگ (در صورت نیاز)
- مجوزهای قانونی مورد نیاز پیش از اظهار (LOGICAL PERMISSION)
- تصویر کارت بازرگانی آورنده کالا (برای احراز در سامانه کدینگ تنها برای مرتبه اول)
- وکالتنامه رسمی به حق العملکار گمرک یا نماینده
اسناد مورد نیاز جهت صادرات قطعی
- قبض انبار (WAREHOUSERECIEPT)
- فاکتور یا اینویس (INVOICE)
- لیست عدلبندی یا پکینگ لیست (PACKING LIST)
- پروانه بهره برداری (حسب مورد برای شرکت های تولیدی)
- کاتالوگ بروشور یا آنالیز کالا (در صورت نیاز)
- مجوزهای قانونی مورد نیاز پیش از اظهار (LOGICAL PERMISSION): از قبیل گواهی بهداشت، استاندارد، قرنطینه نباتی و سایر (حسب مورد)
- گواهی استاندارد
- تصویر کارت بازرگانی آورنده کالا (برای احراز در سامانه کدینگ تنها برای مرتبه اول)
- وکالتنامه رسمی به حق العملکار گمرک یا نماینده
- بارنامه چیست؟ بارنامه شامل علامت ها و تعداد کالا, تعداد کانتینر ها, توضیحات کالاها, وزن ناخالص کالا و … است.
- ترخیصیه چیست؟ همان دستور تحویل یا اجازه تحویل کالا است.
- قبض انبار چیست؟ از مهم ترین اسناد در خصوص مالکیت کالا در گمرک است, به سندی گفته می شود که تحویل گیرنده کالا (انبادار) در تاریخ ورود مشخص, کالایی را با مشخصات ذکر شده از تحویل گیرنده دریافت کرده است.
- فاکتور یا سیاهه خرید چیست؟ از فاکتور در تشریفات گمرکی استفاده می شود.
- لیست عدلبندی چیست؟ این لیست شامل اطلاعات شرح داده شده از یک محموله است.
- پیش فاکتور یا پروفورما اینویس چیست؟ پیش فاکتور شامل نام و آدرس فروشنده و خریدار، نوع، مقدار، تعداد کالا، قیمت واحد و قیمت کل کالا، شرایط پرداخت، زمان تحویل کالا، مدت اعتبار پیش فاکتورو مبدا کالا است.
- مجوز ثبت سفارش چیست؟ مجوزی است که توسط سازمان توسعه تجارت ایران صادر می‌شود و روی آن شماره هشت رقمی مجوز و تاریخ آن همراه با شماره و تاریخ پیش فاکتور و نام متقاضی درج می‌شود.
- گواهی مبدأ چیست؟ گواهی نامه مبدا سندی بین المللی است که توسط اتاق بازرگانی بین الملل ارائه شده است و کشور محل تولید یا ساخت کالا را نشان می دهد.
- گواهی بازرسی چیست؟ این گواهی قرار گرفتن کالاها در شرایط مناسب, داشتن مشخصات و ویژگی های مورد نیاز آن ها و همچنین تاییدیه حجم اعلام شده کالاها هنگام خروج از بندر, را اعلام می کند.
- پروانه بهره برداری چیست؟ این پروانه از سوی وزارت صنایع و معادن صادر خواهد شد و تا زمانی که واحد صنعتی مورد نظر فعالیت داشته باشد دارای اعتبار خواهد بود.
- کاتالوگ چیست؟ دفترچه‌ای که شامل تمام اطلاعات محصول است که مشتری می‌تواند هنگام مطالعه با نحوه استفاده از آن آشنا شود.
- مجوزهای قانونی مورد نیاز پیش از اظهار چیست؟ مجوزهای قانونی پیش از اظهار شامل گواهی بهداشت، استاندارد، قرنطینه نباتی و سایر (در صورت نیاز) است.
- گواهی استاندارد چیست؟ سازمان استاندارد پس از بررسی تقاضا و ممیزی شرکت ها و محصولات آن ها در صورتی که شرکت همه اصول مورد نظر این سازمان را رعایت کرده باشد, نشان استاندارد خود را به این سازمان ها می دهد.
- وکالتنامه رسمی به حق العملکار گمرک یا نماینده چیست؟ اشخاص حقوقی می‌توانند نمایندگان خود را که دارای وکالت نامه رسمی هستند، جهت ترخیص کالای خود به گمرک معرفی نمایند.
مرحله سوم: اظهار از طریق سامانه EPL
در این مرحله می بایست مشخصات کالا توسط صاحب کالا یا نماینده قانونی وی بصورت الکترونیکی در سامانه EPL اظهار گردد. از طریق این سامانه می توان واردات، صادرات و ترانزیت کالا را دور اظهاری کرد که از طریق آدرس https://epl.irica.ir در دسترس است.
در این مرحله خیلی از اطلاعات نظیر مشخصات کالا و اطلاعات ثبت سفارش از سامانه های دیگر فراخوانی می گردد و اطلاعاتی نظیر :
ارزش کالا
تعداد دقیق کالا
تعرفه های گمرکی و محاسبات اظهار نامه
توسط اظهار کننده اعلام می گردد .
باید به این مطلب آگاه باشیم که طبق دستورالعملی که در سایت رسمی اداره گمرک جمهوری اسلامی ایران به منظور ترخیص کالای وارداتی و خروج کالای صادراتی آمده است:
اظهارنامه گمرکی باید به گمرک تحویل داده شود و اظهارکننده کالا باید تمامی اطلاعات مربوطه را در آن وارد کند.
EPL چیست؟
اگر بخوایم توضیح دقیقی در این باره بدهیم می توانیم EPL را مخفف کلمات Electronic Packing List تعریف کنیم، که به معنی و مفهوم پنجره واحد تجاری فرامرزی شناخته شده است. در واقع در این باره می توان گفت که این سامانه پل ارتباطی بین ارباب رجوع و گمرک می باشد. راه اندازی این سامانه از سال ۱۳۹۲ می باشد و به پس از آن در گمرکات دیگر هم به کار گرفته شد.
ای پی ال یک سامانه برای ترخیص بار است که:
اگر شما به عنوان ارباب رجوع بخواهید، کالای مد نظرتان را از گمرک ترخیص نمایید، برای ارتباط با گمرک می بایست از سامانه پنجره واحد فرامرزی یا سامانه ای پی ال استفاده نمایید.
برای استفاده از سامانه EPL در ابتدا باید:
برای استفاده از این سامانه و اظهار کالا ابتدا باید به واحد IT گمرک مراجعه و درخواست رمز و پسورد برای ورود ای پی ال نمایید که این رمز کد شناسایی شما در گمرک است. در سامانه EPL امکان پرینت پیش اظهار وجود دارد. بنابراین اگر کاربران به ورود اطلاعات به صورت مستقیم و آنلاین عادت نداشته باشند، می توانند:
در ابتدا شکل کلی این اظهار نامه را پرینت گرفته و تمامی قسمت های مربوطه را پر کنند.
سپس به ورود اطلاعات به سیستم بر اساس آنچه که از قبل پر کرده اند، بپردازند.
برای استفاده کردن از سامانه EPL باید مراحلی را طی کرد که در این سامانه شما می توانید تمامی فرایند عملیاتی مانند:
- دور اظهاری واردات
- دور اظهاری ترانزیت
- اعطای وکالت به حق العمل کار گمرک
- دسترسی به گزارشات مربوط به اظهارنامه های قبلی را انجام دهید.
نکته مهم:
تکمیل فرم اظهارنامه از اهمیت ویژه ای برخوردار است و چنانچه در تکمیل آن اشتباهی رخ دهد منجر به آسیب های مالی و غیرمالی سنگینی خواهد شد.
مبلغی که توسط صاحب کالا به عنوان حقوق ورودی باید پرداخت گردد:
یکی از اطلاعات بسیار مهم و اساسی موجود در اظهارنامه است که در مرحله تکمیل اظهارنامه محاسبه می شود.
مالک کالا می تواند اظهار نامه گمرکی را شخصاً یا از طریق نماینده قانونی خود تنظیم کند. اظهار کننده اسناد را کنترل نهایی نموده و فرم پیش نویس اظهارنامه را با استفاده از آنها تکمیل می نماید.
مرحله چهارم: دریافت کوتاژ اظهارنامه و تعیین مسیر اظهارنامه
پس از تایید نهایی اظهار کننده, شماره ثبت اظهار نامه یا همان شماره کوتاژ صادر می شود. بلافاصله پس از تخصیص شماره کوتاژ به اظهار نامه در اولین مرحله بصورت خودکار اظهارنامه در یکی از سه مسیر سبز, زرد یا قرمز قرار می گیرد.
این انتخاب مسیر اظهارنامه یا به صورت اتفاقی صورت می گیرد و یا با استفاده از سیستم مدیریت ریسک و براساس مولفه هایی نظیر:
- نوع کالا
- کشور ساخت
وزن
تعرفه کالا
اعتبار صاحب کالا
و غیره
مرحله پنجم: کنترل و ارزیابی کالا
در ادامه فرآیند ترخیص کالا با توجه به مسیر تعیین شده به صورت زیر اقدام خواهد شد :
مسیر سبز :
اظهار نامه مستقیما به مرحله صندوق رفته و در صورت عدم نیاز به مجوزهای خاص و پرداخت حقوق و عوارض گمرکی میتوان مستقیم به مرحله هشتم یعنی صدور مجوز بارگیری مراجعه نمود.
مسیر زرد :
در این مسیر بنا بر تشخیص کارشناس (مجازی) ممکن است کالا نیاز به ارزیابی داشته باشد. در این صورت می بایست در حضور ارزیاب گمرک بسته ها باز شود و از نظر تعداد و مشخصات و غیره بررسی و با اسناد مطابقت داده شود. در مواردی هم کارشناس می تواند با توجه به سوابق و مستندات کافی اظهارنامه را تایید و به مرحله صندوق ارسال نماید.
مسیر قرمز :
برای محموله هایی که در مسیر قرمز قرار میگیرند از ابتدا ارزیاب تعیین شده و می بایست در اولین مرحله کنترل و ارزیابی کالا صورت پذیرد. به این ترتیب، بسته کالا باز و توسط ارزیاب گمرک بررسی و با اسناد مطابقت داده می شود.
مرحله ششم: (دریافت مجوزهای مورد نیاز)
ششمین مرحله از مراحل ترخیص کالا, اخذ مجوز های مورد نیاز کالاست که بر اساس تعرفه اظهاری بصورت سیستمی و یا بر اساس نظر ارزیاب و کارشناس مربوطه تعیین می گردد.
منظور از مجوز های مورد نیاز در اینجا مجوز هایی نظیر تجهیزات پزشکی, بهداشت، قرنطینه، مخابرات، استاندارد، جهاد کشاورزی، انرژی اتمی، راهداری، مالیات و … می باشند.
مرحله هفتم: کارشناسی (بررسی تعرفه و ارزش اظهارنامه)
در این مرحله, کارشناس (مجازی) با توجه به اطلاعات اظهارنامه و ارزیابی کالا و تطبیق آن با اسناد اظهارنامه, محموله را از نظر ارزش و تعرفه و مطابقت با قوانین و مقررات مورد بررسی قرار می دهد.
در صورت بروز اختلاف اظهارنامه را به رییس سرویس ارزیابی ارجاع و مورد اختلاف را گزارش می نماید تا بررسی و اعلام نظر نهایی صورت پذیرد
در صورتیکه که اطلاعات اظهاری مورد پذیرش کارشناس قرار بگیرد اظهارنامه را تایید و به مرحله بعدی (صندوق) ارسال می نماید.
مرحله هشتم: صندوق و پرداخت حقوق و عوارض گمرکی
مرحله هشتم از مراحل ترخیص کالا به این صورت است که :
پس از اینکه اظهارنامه بررسی و مبلغ پرداختی بابت حقوق و عوارض از سوی گمرک مشخص گردید، صاحب کالا یا نماینده قانونی او مبلغ حقوق و عوارض متعلقه را از طریق درگاه پرداخت آنلاین یا از طریق فیش نقدی در بانک به حساب گمرک واریز می نماید.
پس از پرداخت وجوه متعلقه در این مرحله صاحب کالا یا نماینده قانونی او می تواند در مرحله بعد مقدمات خروج کالا را انجام دهد.
مرحله نهم: بارگیری و تحویل کالا از انبار گمرک
پس از پایان تشریفات گمرکی و پس از پرداخت در مرحله صندوق اظهارنامه در وضعیت صدور مجوز بارگیری قرار می گیرد.
در صورتی که تمام مجوز های فعال در سامانه تایید گردیده باشد و اطلاعات منشا ارز برای اظهارنامه های بانکی وارد گردیده باشد با درخواست اظهارکننده ,گمرک مجوز بارگیری را صادر می نماید.
پس از دریافت و تسویه صورتحساب انبارداری, انباردار مربوطه محموله را به صاحب کالا یا نماینده قانونی مندرج در اظهارنامه تحویل می دهد. کالا را از انبار گمرک بارگیری و برای انجام آخرین مرحله به درب خروج گمرک مربوطه هدایت می گردد.
لازم به ذکر است مبلغ انبارداری در گمرکات مختلف و با توجه به شرایط انبارهای گمرکی و شرایط نگهداری کالا ها متفاوت است.
در صورت حساب انبارداری علاوه بر هزینه نگهداری کالا در انبار هزینه هایی نظیر تخلیه، بارگیری، بیمه، هزینه های پالتیزه کردن و غیره نیز اضافه می گردد.
مرحله آخر: خروج کالا
در آخرین مرحله از مراحل ترخیص پس از تحویل کالا از انبار :
- مجددا در درب خروج گمرک کنترل نهایی روی کالا صورت می گیرد.
- در نهایت با تایید ارزیاب و کارشناس درب خروج مراحل ترخیص این کالا از گمرک به پایان رسیده و خروج کالا از گمرک بلامانع می باشد
سخن نهایی
ترخیص کالا یکی از مسائل با اهمیت بالا در امورات گمرکی است که مراحل خاصی دارد و در مطلب بالا سعی کردیم مراحل ترخیص کالا را با بیان ساده‌ای توضیح دهیم.
برگرفته از سایت شرکت آوند حیات
