مطالعه مقالات تخصصی در زمینه واردات، یکی از مهم‌ترین ابزارهای کسب دانش برای فعالان حوزه تجارت بین‌المللی است. این مقالات، اطلاعات جامعی درباره مقررات گمرکی، روش‌های ثبت سفارش، فرآیند ترخیص کالا و الزامات استانداردهای بین‌المللی ارائه می‌دهند. با بهره‌گیری از این منابع، واردکنندگان می‌توانند درک بهتری از روندهای تجاری به دست آورده و از مشکلات و چالش‌های احتمالی پیشگیری کنند.
علاوه بر این، مقالات به‌روز شده به بررسی تغییرات قانونی و تحولات بازار جهانی می‌پردازند که می‌تواند برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک بسیار مفید باشد. آگاهی از این دانش، به بهبود فرآیندهای تجاری و کاهش ریسک‌های مالی کمک کرده و باعث می‌شود تا واردکنندگان بتوانند به‌طور کارآمدتر و مطابق با استانداردهای بین‌المللی فعالیت کنند.
مراحل ترخیص کالا از گمرک به شرح زیر است:
تنظیم اسناد و ورود داده‌ها
جمع‌آوری و آماده‌سازی اسناد لازم مانند اظهارنامه واردات، قبض انبار، فاکتور، مجوز ثبت سفارش و غیره.دریافت کوتاژ در دایره احراز هویت و تعیین مسیر
بررسی اسناد و ثبت اطلاعات اولیه در سیستم گمرک و دریافت شماره کوتاژ. سپس تعیین مسیر ترخیص کالا (سبز، زرد یا قرمز) با استفاده از سیستم مدیریت ریسک گمرک.کنترل و ارزیابی کالا
بررسی و ارزیابی کالا بر اساس اسناد و تعیین مسیر. در صورت لزوم، ارزیابی فیزیکی کالا توسط گمرک انجام می‌شود.اخذ مجوزهای لازم
تکمیل مجوزهای مورد نیاز برای کالا از سازمان‌ها و نهادهای مربوطه (مانند وزارت بهداشت، استاندارد، جهاد کشاورزی و غیره).بررسی تعرفه و تطبیق کالا توسط کارشناس سرویس (مجازی)
بررسی تعرفه گمرکی و تطبیق کالا با اسناد، همچنین نظارت بر الزامات ورود کالا.پرداخت به صندوق و صدور سند ترخیص
پرداخت هزینه‌های مربوطه به گمرک و دریافت فیش پرداخت، سپس صدور پروانه سبز گمرکی که نشان‌دهنده تسویه حساب است.انبارداری و اجازه بارگیری
پس از دریافت پروانه سبز، تسویه‌حساب‌های لازم با شرکت حمل و نقل انجام می‌شود و مجوز بارگیری کالا از گمرک صادر می‌شود.خروج کالا از گمرک
در نهایت، پس از بررسی نهایی، بیجک انبار صادر شده و کالا به صاحب آن تحویل داده می‌شود و مجوز بارگیری برای انتقال کالا به خارج از گمرک صادر می‌شود.
اظهارنامه گمرکی
اظهارنامه گمرکی توسط سازمان جهانی گمرک ( WCO : World Customs Organization ) به این شرح تعریف شده است : « اظهارنامه گمرکی عبارت است از هر گونه اظهار یا عملی به هر شکل که مورد قبول یا تحویل گمرک باشد و اطلاعات یا جزئیات مورد نیاز گمرک را ارائه دهد. » با اجرای طرح آسیکودا ( Asycuda-Automated System for Custom Data ) از اظهارنامه SAD ( Single Administrative Document ) در گمرک ایران استفاده می شود.
اظهارنامه گمرکی به معنای مشخص کردن کالا های وارداتی و یا صادراتی برای گمرک است و تمامی عملیات مربوط به ترخیص کالا های وارداتی و یا صدور کالا از کشورمان باید بر اساس قوانین گمرک و طبق آئین نامه های اجرائی آن، با تنظیم اظهارنامه گمرکی و ارائه ی آن به گمرک صورت بگیرد.
به بیان ساده تر هنگام ترخیص کالا از گمرک ، گمرک در ابتدا از محموله و بسته کالا ی ترخیصی اطلاعی ندارد و صاحب کالا موظف است آن را برای گمرک اظهار نماید یعنی در واقع کالا ی خود را به گمرک معرفی کند. بعد از بررسی اظهارات صاحب کالا اگر تمامی مشخصات کالا مطابق با آنچه که در اظهارنامه است باشد مجوز لازم جهت ترخیص ، صدور و بارگیری کالا داده می شود.
نکته : بر اساس ماده (۵۹) پذیرش کالا در انبارها و اماکن گمرکی و ترخیص کالا هنگامی صورت می گیرد که اظهارنامه گمرکی به گمرک تحویل داده شده باشد.
صاحب کالا یا نماینده او و یا دلال گمرک، وظیفه دارد اظهار نامه گمرکی را در دو نسخه و با قید تاریخ و امضا تنظیم کند و کلیه ی اسناد مورد نیاز مانند فاکتور خرید، گواهی مبدأ ، اسناد بانکی و دیگر مجوزهای لازم را طبق مقررات و قوانین مربوطه به اظهارنامه منضم نماید.
مالک کالا می تواند اظهار نامه گمرکی را شخصا و یا به وسیله ی نماینده قانونی خود تنظیم کند. همچنین اداره گمرک به دلال گمرک اجازه می دهد تا کالا را از طرف اشخاص ثالث ترخیص کند. اگر تسلیم کننده اظهارنامه، فردی به غیر از صاحب کالا باشد این شخص باید به عنوان نماینده مالک، برگه ی وکالت و یا نمایندگی یا فتوکپی آن ها را ضمیمه نماید.
مراحل انجام اظهارنامه گمرکی
جهت تنظیم اظهارنامه گمرکی ، در ابتدا باید اطلاعات خود را وارد کنید. شرکتی که کالا را وارد می‌کند، تمامی اطلاعات مربوط به کالا و همچنین بهای کالا را حساب کرده و وارد می‌کند. سپس باید پذیرش اظهارنامه گمرکی صورت گیرد، پس از پذیرش اظهارنامه در مرحله بعد کنترل های گمرکی صورت می گیرد و باید گفت که در این مرحله، کالا به صورت فیزیکی ارزیابی می شود پس از ارزیابی، ارزیاب نسبت به متن اظهارنامه و کنترل وجوه پرداختی و دیگر مقررات اقدام کرده و بعد از پایان این کنترل ها، متن اظهارنامه را امضاء خواهد کرد و سپس آن را به کارشناس سرویس ارزیابی تحویل می دهد.
کارشناس مزبور نیز در صورت صحت اظهار، اظهارنامه را امضا و به رئیس سرویس ارزیابی تحویل خواهد داد و به همین ترتیب رئیس سرویس ارزیابی، شماره ارزیابی تعیین شده توسط سیستم را توسط شماره عطف و کد اظهار کننده که در متن اظهار نامه نوشته شده و یا از طریق شماره ثبت اظهار نامه فراخوانی می کند و به وسیله ی رایانه به ارزیابی سیستمی آن مبادرت می نماید و بعد از آن به صورت دستی در محل مربوطه (قسمت (ب) اظهار نامه) وارد و اظهار نامه را امضاء می کند و به واحد صندوق و صدور پروانه ارسال می کند.
پس از ارزیابی سیستمی و امضا اظهار نامه توسط رئیس سرویس ارزیابی، اظهار نامه و فیش بانکی به صندوق تحویل داده می شود. صندوقدار ابتدا اظهار نامه مربوطه را از سیستم فراخوانی و مبلغ فیش ارائه شده را با مبلغ محاسبه شده توسط سیستم در خانه ۴۷ اظهار نامه مطابقت می دهد و در صورت تائید، رسید صندوق را بر اساس اطلاعات مندرج در خانه های اظهار نامه در رایانه تکمیل، کنترل و تائید می نماید.
پس از آن فیش بانکی از اسناد جدا و نسبت به چاپ پروانه گمرکی اقدام می شود. پروانه چاپ شده به وسیله مسئول صندوق مهر و امضا شده، شماره آن در دفتر مربوطه وارد می گردد سپس با اخذ رسید به صاحب کالا تحویل داده می شود. بعد از این مرحله ترخیص کالا امکان پذیر است.
چنانچه محموله وارداتی یا صادراتی اظهار شود و اظهارات با محتویات محموله همخوانی نداشته باشد، گمرک با توجه به مقدار تفاوت اظهارنامه با محموله، اقدام به جریمه می کند. همچنین در صورتی که کلا اظهارکننده کالا با قصد پرداخت عوارض کمتر، اقدام به استفاده از تعرفه های دیگر می کند ، باید جریمه های سنگینی را پرداخت نماید.
طبق اطلاعیه ای که توسط گمرک صادر گردیده است به منظور استاندارد سازی اسناد، اعمال مدیریت ریسک، شفاف سازی اسناد تجاری، ارزیابی و کنترل های حین ترخیص و پس از ترخیص و موارد دیگر، اسناد ضمیمه اظهارنامه های گمرکی در صورتی پذیرفته خواهد شد که اطلاعات مربوط به مشخصات کالا ، مطابق با فرمت های استاندارد شده بین المللی به گمرک اظهار شود و اظهارنامه باید شامل تمامی موارد مانیفست ، پیش فاکتور ، سیاهه خرید و فهرست عدل بندی باشد. همچنین باید در اظهارنامه کلیه ی اطلاعات لازم جهت اعمال مقررات گمرکی وجود داشته باشد حتی اگر کالا پس از آن که وارد گمرک شده مفقود گردد.
اظهار نامه کاملا کتبی است حتی اگر کالا ی مورد نظر مشمول حقوق گمرکی نباشد اما در خصوص واردات غیر تجاری توسط مسافرین، اظهار شفاهی کافی می باشد. اظهارنامه گمرکی یک تعهد حقوقی است که اظهار کننده و یا نماینده او مسئولیت کامل آن را بر عهده گرفته است و گمرک صرفا اطلاعات کلی را فراهم می کند. همچنین این مدرک به گمرک یک مزیت کلی و حق توقیف کالا های فردی که باید حقوق و عوارض گمرک را پرداخت نماید، اعطا می نماید.
طبق ماده ( ۲۰ ) اهمیت اظهار نامه در گمرک آنقدر زیاد است که انجام عملیات گمرکی جز در مواردی که در آیین نامه ذکر می شود حتما نیازمند ارائه اظهار نامه به گمرک می باشد
بنابر ماده ( ۱۸ ) ارائه اظهارنامه و تشریفات گمرکی و ترخیص کالا و پرداخت کلیه وجوهی که به ورود قطعی آن کالا تعلق می گیرد باید در اولین گمرک مجاز صورت بگیرد.
برای این منظور اداره کل گمرک باید نام گمرک های مجاز را برای رسیدگی به عملیات های گمرکی اعلام نماید. صلاحیت دفاتر گمرکی به مواردی همچون موقعیت جغرافیایی دفتر، عملیات های ترخیصی که توانایی انجام آن را دارد و طرز عملکرد مورد انتظار گمرک بستگی دارد اما ترخیص کالا در موارد خاص مانند برخی از کالا ها که تاریخ انقضا دارند مثل محصولات کشاورزی، باید زیر نظر تشریفات گمرکی ویژه ای صورت بگیرد.
یکی از مبنای قانونی اظهار نامه گمرکی ، تعرفه گمرکی است که باید دارای یک بخش مقدماتی که بیان کننده قواعد کلی است، باشد و علاوه بر این برخی قواعد که به طور خاص قابل اعمال برای موارد مشخص هستند نیز در آن ذکر شده باشد.
تعرفه گمرکی دارای یک کاتالوگ مرسوم به نمانکلاتور شامل توصیف کالا ها و یک جدول شامل حقوق و عوارض گمرکی و مالیات قابل اعمال برای کالا های مختلف است. نمانکلاتور در واقع اصطلاحی است که برای شرح نام گذاری نظام مند اشیا مورد استفاده قرار می گیرد
جدول تعرفه گمرکی ، نرخ حقوق و عوارض گمرکی و مالیات محصولات را برای هر یک از اقلام فرعی نمانکلاتور تعیین می نماید. در مورد حقوق گمرکی باید گفت که نرخ های اعمال شده که می تواند شامل معافیت و یا حتی ۲۰۰ درصد و بیشتر از آن باشد در هر کشور متفاوت است که این تفاوت به کشور مبدا محصول بستگی دارد.
نمونه فرم اظهارنامه و راهنمای بخش های آن
نمونه فرم اظهارنامه در ادامه آورده شده است که صاحب کالا یا نماینده قانونی آن باید برای واردات یا صادرات کالا ، آن را تنظیم نموده و به ضمیمه اسناد دیگر ارائه دهد.
