خدمات
همگرایی و هماهنگی بین ظرفیت های پژوهشی کشور، اعم از تجهیزات آزمایشگاهی، نیروی انسانی، فضاهای کالبدی، اطلاعات علمی و یافته‌های پژوهشی، در دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، دستگاه‌های اجرائی و بخشهای عمومی و خصوصی، باعث استفاده صحیح و بهینه از این ظرفیت ها شده است. در حوزه خدمات آزمایشگاهی نیز، ایجاد یک شبکه قوی آزمایشگاهی، به نحوی که بتواند با ایجاد هماهنگی بین ظرفیت های آزمایشگاهی، به پژوهشگران خدمات مطلوبی را ارائه کند، اولویتی اساسی در مسیر توسعه علم و فناوری محسوب می شود.
طرح پیشنهادی چنین شبکه ای، از سال 1382در قالب شامتک موضوعی (شبکه آزمایشگاه های ملی تحقیقات کشور)، توسط آقای دکتر محمد صادق علیائی، رئیس گروه وقت تجهیزات تحقیقاتی و آزمایشگاهی، به معاون پژوهش و فناوری وقت ارائه شد. سپس با تصویب و تأیید ایشان، این شبکه در قالب پنج موضوع کشاورزی، شیمی، فتونیک، روانشناسی و گیاهان داروئی در کشور شروع به فعالیت کرد.
پس از موفقیت شبکه شامتک، طرح ایجاد شبکه آزمایشگاه های کل کشور، در سال 1388 ارائه شد و نظام نامه شبکه آزمایشگاه‌های علمی ایران (شاعا)، پس از تصویب وزیر محترم عتف دولت دهم، برای اجرا به دانشگاه‌ها و مراکز پژوهش و فناوری ابلاغ گردید. متعاقب آن، سامانه شبکه آزمایشگاه‌های علمی ایران طراحی و در سال 1392، با حضور وزیر محترم عتف دولت یازدهم و معاون محترم پژوهش و فناوری وقت رونمایی شد. بدین ترتیب، با همكاری دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، پارك‌های علم و فناوری و شرکت‌های دولتی و خصوصی مرتبط، شبكه آزمایشگاهی قدرتمندی ایجاد شد كه قابلیت ارائه خدمات لازم به طیف وسیعی از متقاضیان را دارد.
مأموریت و برنامه های شاعا:
مأموریت اصلی شاعا شناسایی، شبكه‌سازی و به اشتراك گذاری تجهیزات، توانمندی‌ها و ظرفیت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری آزمایشگاه‌های تحقیقاتی کل كشور است، به نحوی كه خدمات آنها در قالب شبکه های یکپارچه ملی، منطقه‌ای و یا استانی، با كیفیت مناسب، دركوتاه ترین زمان و با كم ترین هزینه ممكن دردسترس اعضای هیأت علمی، محققان و متخصصان كشور قرارگیرد. بدین منظور، اهم برنامه های شاعا عبارتند از:
– تهیه شناسنامه و ایجاد بانک اطلاعاتی آزمایشگاه ها و فضاهای کالبدی آن ها (اعم از نیروی انسانی متخصص، امکانات، تجهیزات و …)
– بهره‌گیری حداكثری از ظرفیت ها، منابع و توانمندی های آزمایشگاهی و بهره برداری بهینه اقتصادی از آن ها
– فراهم آوردن امکان ارزیابی آزمایشگاه های شبکه و رتبه بندی آنها (رتبه بندی درون شبکه‌ای) به منظور توسعه متوازن
– تلاش برای استاندارد نمودن فعالیت های آزمایشگاهی در سطح ملی و بین المللی و همکاری با دستگاه های استانداردسازی ملی و بین المللی
– تجهیز و تکمیل آزمایشگاه های موجود و زنجیره های ناقص آزمایشگاهی
– توجه جامع به تمامی مؤلفه‌های زیرساخت آزمایشگاهی از جمله مواد مصرفی، تجهیزات، نیروی انسانی توانمند، دانش فنی، نرم افزار و مدیریت
– ایجاد امکان دسترسی آسان کلیه متخصصان به خدمات آزمایشگاهی
– توسعه همگام زیرساخت آزمایشگاهی، به موازات توسعه فناوری مرتبط در کشور
– پوشش خدمات آزمایشگاهی در تمام مراحل، از پژوهش تا تولید
– توجه ویژه به ساخت تجهیزات توسط دانشگاه ها و مراکز پژوهشی کشور
– جلوگیری از سرمایه‌گذاری های موازی و غیربهره ور
– اولویت دادن به استفاده بهینه، تکمیل و ارتقاء ظرفیت های موجود نسبت به خرید تجهیزات
– ایجاد همکاری های بین المللی در زمینه خدمات آزمایشگاهی
– فراهم آوردن امکان استفاده متقابل آزمایشگاه های عضو شبكه از امکانات یکدیگر و حداكثرسازی بهره برداری از منابع و توانمندی های علمی(سخت افزاری و نرم افزاری)
– نهادینه کردن فرهنگ به اشتراك‌گذاری منابع و توانمندی های علمی و آزمایشگاهی (سخت افزاری و نرم افزاری)
– تشویق استادان، پژوهشگران و صاحب نظران به مشارکت در پروژه های تحقیقاتی
– جلوگیری ازخریدهای غیرضروری و تکراری و در نتیجه کاهش هزینه های تحقیق و توسعه
– افزایش توان خرید تجهیزات گران قیمت و پیچیده از طریق سرمایه‌گذاری مشترك
– ایجاد امکان ارائه خدمات مطلوب تر به متقاضیان و پژوهشگران (اعم از دولتی و خصوصی)
– ایجاد امکان ارتباط بهتر بین مراکز علمی، صنعتی و تولیدی
– زمینه سازی برای انجام پژوهش های مشترک در سطح سازمانی، منطقه ای، ملی و بین‌المللی
